dinsdag 26 juni 2012

Mijmeren over magisch zand in Londen en in Meldert

Toen ik jaren geleden (de jaren ‘70) in het Sint-Janscollege in Meldert-Hoegaarden als leraar chemie-fysica-biologie aan het werk was, had ik in mijn voorraadkast in het chemie-lab een potje magisch zand.
Ik had het meegebracht van één van de vele trips naar Londen die ik in die tijd samen met mijn collega wiskunde, dr. Luc Bonami, maakte. We waren beiden nog “jonkman zonder verplichtingen” en voor een oversteek naar Londen vanuit Oostende met de toenmalige Jetfoil draaiden we ons hand niet om.

De Jetfoil Princes Clementine verlaat de haven van Oostende

Op één van die Londentrips vond ik in de grootste speelgoedwinkel ter wereld, Hamleys in Regent Street, iets wat ik al lang zocht: een pakje magisch zand.
Ik was blij als een kind, want nu kon ik eindelijk aan mijn leerlingen op een spectaculaire wijze laten zien wat het verschil is tussen een waterminnende (hydrofiele) en een watervijandige (hydrofobe) stof.

Gewoon zand is siliciumdioxide (SiO2). Gewoon zand is hydrofiel. Als je het in water brengt vallen de korreltjes uiteen en het verspreidt zich in het water. En als je het weer uit het water wil opvissen heb je een papje modder in je hand.
Magisch zand daarentegen is hydrofoob. Magisch zand is gewoon zand bedekt met een waterafstotend (hydrofoob) laagje.
Men gebruikt daarvoor trimethylsilanol (CH3)3SiOH dat bindt op de Si-atomen van het gewone zand:

image
Als je dit magisch zand in water brengt klit het samen. Het laat zich niet bevochtigen.
En als je het water er af giet komt het weer droog te voorschijn!
Spectaculair! En in de les gegarandeerd een paar 'Oh!’s en 'Wow!’s.
En hopelijk inzicht in het verschil tussen hydrofiel en hydrofoob…

Mijn magisch zand van weleer staat misschien nog wel ergens in een kast in het Sint-Janscollege.
Maar het kwam weer allemaal bij mij boven toen ik een paar dagen geleden, per toeval, op YouTube een filmpje zag dat, beter dan mijn uitleg hierboven, laat zien wat magisch zand is en doet.
Ja, magische tijden waren het toen in Meldert…

Geen opmerkingen:

Een reactie posten