zondag 11 september 2011

Geur blijft (voorlopig) nog analoog

De wetenschap is er in de voorbije decennia in geslaagd om visuele en auditieve signalen te digitaliseren: beelden en klanken zijn in nullen en enen om te zetten.
We fotograferen en filmen digitaal en we luisteren naar gedigitaliseerde klanken op mp3-spelers.
Maar geuren blijven voorlopig buiten schot. De digitale reuk-TV bijvoorbeeld bestaat nog niet. Gelukkig wellicht, want het zou soms wel eens kunnen stinken. 

Als chemist hebben reukstoffen mij altijd geïnteresseerd.
30 jaar geleden, in de jaren ‘80, liet ik geïnteresseerde leerlingen tijdens vrijblijvende vrijdagavondlabo’s allerlei chemie-dingen doen waar we tijdens de normale lessen geen tijd voor hadden.
Parfum maken onder andere.
En om het wat cachet te geven, bedachten we het best gelukte brouwsel met een Franse naam: “Saint Sépulcre”.
Als je weet dat de naam van onze school “Heilig-Grafinstituut” was, zal je begrijpen waarom, maar je zal je misschien ook afvragen of het geurtje connecties had met die nogal lugubere schoolnaam. Ik kan jullie geruststellen: wat we brouwden was absoluut geen lijkengeur!

image

De parfums die ik toen samen met mijn leerlingen maakte, waren dikwijls een mix van natuurlijke extracten (essences) en synthetische geurstoffen. De essences kon ik halen bij apotheker Castro in Hoeselt, de synthetische geurstoffen hadden we in ons goed uitgerust labo beschikbaar.
Parfum maken in het middelbaar onderwijs met synthetisch stoffen was, al zeg ik het zelf, in de jaren ‘80 relatief vooruitstrevend.
Want pas 50 jaar geleden begonnen de synthetische geurstoffen de essences te verdringen.
Chemici zijn er in de loop van de 20ste eeuw in geslaagd reukstoffen volop in het laboratorium te maken, waardoor de kostprijs een heel stuk lager werd.
Een goed voorbeeld is de zoete geur van coumarine . Die geurstof werd vroeger uit tonkabonen en uit bepaalde gras- en klaversoorten geëxtraheerd. Nu wordt coumarine uit petroleumderivaten gesynthetiseerd, waardoor het meer dan honderd keer goedkoper werd.
De structuur hieronder laat zien dat het om een relatief eenvoudige chemische stof gaat, maar toch heeft het tot eind 19de eeuw geduurd vóór scheikundigen in staat waren om ze in het labo te maken. Daar zit trouwens een voor chemici beroemde naam aan vast: W.H. Perkin, de man die ook de beroemde kleurstof mauveïne synthetiseerde.
Perkin stelde voor de synthese van coumarine een speciale soort reactie op punt:  de Perkin-reactie
image
Synthetische geurstoffen zijn vandaag zo goedkoop dat ze slechts 3% van de kostprijs van een parfum uitmaken. De overige 97% zijn voor rekening van marketing en reclame.
Door die goedkopere prijs van de basisstoffen, zijn er tegenwoordig op internet heel wat sites waar je informatie kan vinden om je eigen parfum te brouwen. Een paar voorbeelden: Basenotes.netHow to make your own fragrancesIndieperfumesPerfumeshrine.
Zoiets bestond nog niet toen ik mijn leerlingen enthousiast hun eigen “riekwater” liet brouwen.
Je zou dus kunnen zeggen dat hoewel geur nog niet gedigitaliseerd is, het toch de digitale internetwereld is die het experimenteren met geurstoffen gemakkelijker maakt.
Geur is dus toch al een beetje gedigitaliseerd....

Geen opmerkingen:

Een reactie posten